Haurra zela, poliomielitis gaitza pasatu zuen Mario Feijoo
Anakabek (Ondarroa, 1955); 11 hilabete besterik ez zuela. Gaur
egun, Polioaren osteko sindromea garatu duten gaixoen eskubideen
defentsan lanean dabil Euskadiko Polio Elkartean. Besteak beste,
Gizarte Segurantzan eta osasun arloan euren eskariak kontuan
edukitzeko eskatzen ari da elkartea.
Urriaren 24an Poliomielitisaren Nazioarteko Eguna ospatzeak zer garrantzi du zuentzat?
Gaur egun, zorionez, poliomielitisa gure inguruan desagerrarazia
badago ere, gaixotasunaren ondorioak jasaten ari garen asko
gaude oraindik.
Ondoren zergatik garatzen dira horiek?
Egia esan, umetan poliomielitisa eduki genuen asko polioaren osteko sindromea garatzen hasi gara.
Zergatik sortzen da polioaren osteko gaixotasuna?
Egia esan, ez dakigu zergatik. Teoria batzuen arabera,
poliomielitisaren birusa berpiztu egin da, eta hori da oraingo
gaitzaren arrazoia. Gainera, poliomielitisa eduki zuten batzuek
garatu dute gaixotasuna; denek ez. Eta sintoma guztiak berdinak
ez baldin badira ere, gehienak antzekoak dira kasu guztietan.
Mario Feijoo, Ondarroako Alamedan
Zein sintoma igarri dituzue?
Nekea da sintomarik nabarmenena. Era berean, gaixotasunak gihar
eta hezurretan eragin zuzena duela ikusi dugu, eta, horrez
gain, minak izaten ditugu giltzaduretan ere. Bestalde, gaixo
batzuek lehen ez zituzten arazoak dituzte orain, eta arazo
horiek adinagaz zerikusirik ez dutela ere ikusi da. Polioak
kalte egindako tokietan indar falta sumatu dugu askok, baita
beste toki askotan ere. Azkenik, gure osasuna gain behera
datorrela ere ikusten ari gara. Lehen normal-normal egiten
genituen gauzak ezin ditugu egin, eta, azkenean, askok gurpil
aulkian amaitzen dute.
“Esku artean ditugun datuen arabera, poliomielitisa izan zuten
erdiek, gutxi gorabehera, polioaren osteko sindromea garatu dute”
Poliomielitisa eduki zutenetatik zenbatek garatu du sindromea?
Esku artean ditugun datuen arabera, poliomielitisa izan zuten
erdiek, gutxi gorabehera, polioaren osteko sindromea garatu dute.
Baina gehiago ere izan daitezkeela uste dugu. Askok sintomak
badituzte, baina gaixotasuna garatu dutenik ere ez dakite,
adinaren kontua dela pentsatzen dutelako.
Tratamendurik ba al dago?
Guk dakigunez, ez, baina atzerrian horren inguruan ikertzen ari
dira. Gaixotasuna, dakigunez, degeneratiboa eta progresiboa da.
Oraingoz, ez du sendabiderik; hori bai, kasu askotan, berriz
hezteko neurriek nabarmen hobetzen dute bizi kalitatea.
Atsedenaldiak egin behar dira, eta, nekatzen zarenean, gelditu
eta atseden hartzea komeni da.
“Gure ustez, mediku azterketa egiteko orduan protokolo bat falta da, eta hori ari gara eskatzen”
Diagnostikoa erraza al da?
Nahikoa zaila da. Baztertzea kontuan hartzen den azterketa bat
egin behar da horretarako. Egia esan, inor gutxik daki zergatik
sortzen den polioaren osteko sindromea, eta sendagileek ez
dakite gu zelan artatu ere.
Nolatan?
Gure ustez, azterketa egiteko orduan protokolo bat falta da,
eta hori ari gara eskatzen. Medikuarengana joaten garen
bakoitzean, nola gauden ikusita, galdetzen diguten lehen gauza
da ea istripua izan dugun. Poliomielitisaren eragina dela esaten
diogunean, berriz, hori garai bateko gaixotasuna dela iruditzen
zaie edo zer den ere ez dakite.
Eta, zuen ustez, zein da bete beharreko protokoloa?
Hainbat neurologok eta adituk gaixotasuna detektatzeko garaian
zer irizpide ezarri behar ziren adostu zuten. Haien arabera,
eman behar diren pauso guztiak baztergarriak izan behar dute.
Gaixoak poliomielitisa izandakoa izan behar du, eta, gero, beste
gaixotasunen bat duen baztertzen joan behar da. Hemen
protokolo hori martxan ipintzea eta betetzea eskatzen dugu. Hau
da, beste herrialde askotan egiten dutena hemen egitea;
besterik ez. Bestalde, hau gaixotasunau Osakidetzan ez dagoela
onartuta konturatu gara, eta zerrenda horretan sartzeko eskatzen
ahalegin berezia egiten ari gara elkarteko kideok.
Mario Feijoo Anakabe
Horrelako eskariak egiteko beharrezkoa izango da talde bat izatea. Zuen taldea noiz sortu zen?
Nik, egia esan, ez nekien polioaren osteko sindromea existitzen
zenik ere. Telebistan entzun nuen horren berri. Gaixotasunari
buruzko blog bat idazten hasi nintzen, eta, han egindako
deialdi baten ostean, Donostian batzea adostu genuen. Hamabi
lagun batu ginen, eta elkartea osatzea pentsatu genuen 2014ko
abenduan. Era berean, Bizkaiko, Gipuzkoako eta Arabako
herritarrentzat erdigunea izango zelakoan, elkartearen egoitza
Eibarren ezartzea erabaki genuen. Hasi ginenetik hona jendea
gehitzen joan da, eta, orain, 200 bat lagun izango gara.
Gaixotasuna osasun sisteman onartzeko eskatzeaz gain, zer beste eskaera egiten duzue?
Elbarritasuna ebaluatzeko orduan azterketa fisikoarekin batera
neurologikoa ere kontuan edukitzea eskatzen dugu, ebaluazioa
ahalik eta zehatzena izateko. Gizarte Segurantzan ere antzeko
zerbait gertatzen zaigu. Gaixotasunaren eraginagatik beharrean
jarraitzeko hainbat arazo ditugu, eta erretiro aurreratua
eskatzera joateko orduan, ez dute polioaren osteko gaixotasuna
onartzen. Ezinbestekoa da dauden elkarte guztiak batu eta denok
eskabidea elkarrekin egitea. Talde guztiok batu eta Kongresura
joan behar dugu, legea aldatzeko eskatzeko.
“50eko eta 60ko hamarkadetan, horretarako txertoak egonda, zortzi
urtean 14.000 lagun inguru gaixotu ginen estatuan, eta beste
1.900 hil ziren”
Hainbat ate itxi zaizkizuela ikusita, zer egiteko asmoa duzue?
Eusko Legebiltzarrean egon diren lau alderdi nagusiek orain
gutxi aitortu dute gure kasuan gauzak ez zirela ondo egin, eta
Espainiako Gobernuari aitortza egiteko eskaria onartu zuten.
Zuen kasuan, zer gauza egin ziren txarto?
Askorik ez baldin badakigu ere, jakin badakigu poliomielitisagaz
gaixotu ginen garaian bazeudela hori eragozten zuten txertoak.
Gaixotu ginenetako askori txertoa eman baligute, ziurrenik ez
ginen gaixotuko.
Garai hartan zer argudiatu zuten umeak ez txertatzeko?
Erregimen frankistaren arabera, garai hartan ez zegoen
epidemiarik, baina hori ez da horrela. 1959an, esaterako,
epidemiak goia jo zuen. Datuak kontuan hartuta, 50eko eta 60ko
hamarkadetan, horretarako txertoak egonda, zortzi urtean 14.000
lagun inguru gaixotu ginen estatuan, eta beste 1.900 hil ziren.
1958tik 1962ra bitartean, esaterako, biztanleriaren zati txiki
bat txertatu zuten; baldintza oso bereziekin milioi bat ume
txertatu zituzten. Gerora, 1963an, txerto sistema berria ipini
zen martxan, eta, hortik aurrera, gaitzak jotako pertsonen
kopurua kolpean jaitsi zen, hutsaren hurrengo bihurtu arte. Gure
garaiko umeak ez txertatzeko beste hainbat arrazoi ere entzun
ditugu.
Zeintzuk?
Txertoak erosteko nahikoa dirurik ez zegoela zabaldu zen, baina,
esku artean ditugun datuen arabera, hori ez da horrela.
1954an, esaterako, 1.600 milioi pezetako etekina izan zuen
Espainiako Gobernuak. Txertoak emateko ez zeudela prestatuta ere
esan zuten, baina, datuen arabera, hemen bazeuden nahikoa
profesional hori egiteko. Egia esan, garai hartan hutsegite
handia egin zuten gurekin, eta hori zergatik gertatu zen
jakitea gustatuko litzaiguke.
Eta posible al da?
Oraingoz, ez. 1955 eta 1963 arteko artxibo guztiak sekretupean
mantentzen dira. Legea oraindik ere indarrean dago, eta han zer
egon daitekeen jakin nahiko genuke. Beharbada ez dago ezer,
baina dagoena ez baldin badute publiko egiten, ez dugu inoiz
jakingo benetan zer pasatu zen.
http://lea-artibaietamutriku.hitza.eus/2016/10/21/mario-feijoo-txertoa-eman-izan-baligute-ziurrenik-ez-ginen-gaixotuko/